Testament van de jeugd

Testament van de jeugd is het eerste deel van de autobiografie van Vera Brittain, een Britse feministische klassieker die in 2014 is verfilmd met Alicia Vikander in de hoofdrol en Kit Harington als Roland Leighton, haar geliefde. Dit eerste deel speelt zich af voor, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog, waarin Brittain haar geliefde, haar broer en vrienden verloor en actief was als medisch vrijwilligster.

Vera Brittain (Foto: ourwarwickshire.org.uk)

Ze was dichter, net als Leighton, en het boek is dan ook doorspekt met hele en halve gedichten. Aangezien al die citaten bij elkaar de omvang van een hele poëziebundel hebben, was er een poëzievertaler nodig. En daarom staat mijn naam op de titelpagina naast die van Otto Biersma, Luud Dorresteijn en Marianne Palm die het proza van de drie delen van het boek voor hun rekening namen.

Het is geen wereldschokkende poëzie, maar ze geeft een goed beeld van wat er omging in de innerlijke wereld van Brittain en haar tijdgenoten. Drie voorbeelden:

_______

VILLANELLA


Viooltjes uit het Ploeterbos,
lief, stuur ik je overzee.
(Vreemd, zo blauw ze waren,
blauw – zijn sijpelend bloed was rood,
en ze groeiden rond zijn hoofd;
vreemd zo blauw ze waren.)

Viooltjes uit het Ploeterbos –
wat betekenden ze voor mij –
leven en hoop en liefde en jij
(en jij hebt ze niet zien bloeien
waar zijn gemangeld lichaam lag,
gruwel die geen daglicht zag;
liefste, laat dit beeld niet groeien.)

Viooltjes van overzee,
naar jouw lief, ver, vergetend rijk,
stuur ik ze ter herinnering mee
want ik weet dat jij het begrijpt.
 

Roland A. Leighton, Ploegsteertbos, april 1915
vertaling Hans Kloos

_______

OP DE DAG AF ÉÉN JAAR


Ik zal me al het grootse herinneren wat je hebt gezegd,
zo lang ik zal leven,
onvergetelijk tot ik dood word neergelegd,
maar jouw honderd lieve eigenaardigheden,
hoe je je hoofd omwendde, je haargrens in je nek
waarvan ik hield tot in het heden,
het is – ik droomde er nog van – alsof het niet meer hecht.

Tijdbestendige taal is het refrein van mijn leven,
maar elk beeld raak ik kwijt.
Alles wat tot ons weerzien in mij was gedreven,
de ronding van je mond, je frons met schaduwlijn,
wordt al mijn willen ten spijt in mij verzwegen –
ik zie je ogen niet meer voor mij
en hoe je haar gaat krullen onder hamerende regen.
 

Kathleen Coates
vertaling Hans Kloos

_______

DE LAST POST


De sterren stralen helder boven de kampen,
dun en klaar rijst het bugelsignaal;
over de heuvel verdwijnen de koplampen
in de nevel die nederdaalt.

Stijgend versmelten tonen van afscheid
met de lage gons en brom van boom en grond
en vormen dan die vraag op het eind
elke avond weer gesteld aan God

of de doden waar ze liggen begraven
het kruis ooit afwerpen, die grijze vlag,
en als overwinnaars verrijzen, zich laven
aan het licht van een nieuwe dag;

of de ogen in slaap gesloten door de strijd
weer voor reveille zullen opengaan
en gedaanten, verwrongen ooit door pijn,
verrukt zullen opstaan.

Maar de sterren boven het kamp blijven stralen,
niemand die een antwoord voor onze smarten vindt,
en weer laat een dag zich door de Last Post halen
om te sterven op de wind.
 

Vera Brittain, Étaples, 1917
vertaling Hans Kloos

_______

Mede dankzij de goede vertaling is het boek goed leesbaar, zeker gezien het feit dat het boek bijna een eeuw geleden geschreven is.

Historiek, online geschiedenismagazine